Quy trình sản xuất xà phòng dạng dung dịch

Xà phòng dung dịch (liquid soap) là một sản phẩm quen thuộc trong đời sống hàng ngày, được dùng để rửa tay, tắm hoặc làm sạch đồ dùng. Không chỉ tiện lợi, xà phòng lỏng còn dễ tạo bọt, dễ hòa tan trong nước và dịu nhẹ hơn với da so với xà phòng rắn.
Vậy quy trình sản xuất xà phòng dạng dung dịch được thực hiện như thế nào? Hãy cùng Công ty TNHH Hóa Chất Thuận Nam tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau.

1. Tổng quan về quy trình sản xuất xà phòng dung dịch

Xà phòng dạng dung dịch được tạo ra từ phản ứng xà phòng hóa (saponification) giữa dầu béo và kiềm mạnh (KOH – potassium hydroxide).
Phản ứng này tạo thành muối kali của acid béo (xà phòng) và glycerin – một chất có khả năng dưỡng ẩm tự nhiên, giúp sản phẩm mềm mượt và thân thiện với da.

Công thức cơ bản của phản ứng:

Triglyceride (dầu, mỡ) + KOH → Glycerin + Kali muối của acid béo (xà phòng lỏng)

2. Nguyên liệu và dụng cụ cần chuẩn bị

Nguyên liệu chính

• Dầu hướng dương: 16,5 oz (468 g) – giúp xà phòng dịu nhẹ, tạo cảm giác mềm da.

• Dầu dừa: 7 oz (199 g) – giúp tạo bọt và tăng khả năng làm sạch.

• KOH (potassium hydroxide): 5,5 oz (156 g) – tác nhân xà phòng hóa, tạo xà phòng dạng lỏng.

• Nước cất: 56,5 oz (468 g để hòa kiềm + 1134 g để pha loãng).

• Acid boric (hoặc borax): dùng để trung hòa kiềm dư.

• Tinh dầu thơm, phẩm màu: tùy chọn, tạo hương thơm và màu sắc cho sản phẩm.

Dụng cụ cần thiết

• Nồi đun hoặc nồi gia nhiệt 2 lớp.

• Nhiệt kế, cân, cốc đong.

• Thanh khuấy (có thể dùng máy khuấy nhãn hiệu Potato Masher).

• Dụng cụ bảo hộ: găng tay, kính, tạp dề.

Lưu ý an toàn: KOH là chất ăn mòn mạnh, luôn đổ KOH vào nước, không làm ngược lại để tránh phản ứng bắn tóe nguy hiểm.

3. Các bước trong quy trình sản xuất xà phòng dung dịch

Bước 1: Hòa tan dung dịch kiềm (KOH)

• Cân chính xác lượng KOH và nước cất theo công thức.

• Đổ KOH từ từ vào nước, khuấy đều đến khi dung dịch trong suốt.

• Khi hòa tan, KOH tỏa nhiệt mạnh và có tiếng sủi bọt – đây là hiện tượng bình thường.

Bước 2: Gia nhiệt và trộn dầu

• Cho dầu hướng dương và dầu dừa vào nồi đun, gia nhiệt đến khoảng 160°C.

• Khi dung dịch KOH đã tan hoàn toàn, từ từ rót vào hỗn hợp dầu nóng, khuấy đều.

• Bắt đầu sử dụng thanh khuấy để trộn liên tục. Hỗn hợp ban đầu sẽ tách pha, sau đó dần sệt lại như “bánh pudding”.

Giai đoạn này được gọi là “trace” – dấu hiệu cho thấy phản ứng xà phòng hóa đã bắt đầu diễn ra.

Bước 3: Nấu hỗn hợp xà phòng (hot process)

Sau khi hỗn hợp sệt lại, tiến hành nấu nóng liên tục trong khoảng 3–4 giờ để đảm bảo phản ứng hoàn toàn.
Trong quá trình nấu, hỗn hợp sẽ lần lượt trải qua các giai đoạn:

1. Hỗn hợp cô đặc lại

2. Xuất hiện bong bóng sủi

3. Trở thành dạng bột nhão

4. Dần đóng rắn

5. Mịn bóng

6. Trong mờ, dẻo quánh

Khi hỗn hợp đạt trạng thái trong mờ, dẻo và mịn, phản ứng đã hoàn tất.

Bước 4: Kiểm tra phản ứng xà phòng hóa

• Lấy một mẫu nhỏ (khoảng 28 g) xà phòng đặc hòa tan trong nước sôi (57 g).

• Nếu dung dịch thu được trong suốt → đã nấu đủ.

• Nếu vẫn đục → phản ứng chưa hoàn tất, cần nấu thêm.

Bước 5: Pha loãng hỗn hợp

• Đun sôi 40 oz (1,1 kg) nước cất, cho vào hỗn hợp xà phòng.

• Khuấy đều, đậy nắp nồi và để nguội dần.

• Có thể để qua đêm để xà phòng hòa tan hoàn toàn, dung dịch trở nên trong và đồng nhất hơn.

Bước 6: Trung hòa kiềm dư

Trong công thức này, lượng KOH được sử dụng thường dư khoảng 10% để đảm bảo dầu béo được xà phòng hóa hoàn toàn. Phần kiềm dư này cần được trung hòa bằng acid boric hoặc borax.

Cách pha dung dịch trung hòa:

• Acid boric 20%: 2 oz acid boric + 8 oz nước sôi.

• Hoặc Borax 33%: 3 oz borax + 6 oz nước sôi.

Khi hỗn hợp xà phòng đã hòa tan hoàn toàn, đun nóng đến 180°C, rồi từ từ cho dung dịch trung hòa vào (khoảng 3/4 oz cho mỗi 450 g xà phòng đặc).
Khuấy đều để dung dịch đồng nhất. Nếu cho quá nhiều acid, xà phòng sẽ bị đục.

Bước 7: Thêm hương liệu và màu sắc

• Khi hỗn hợp còn nóng, thêm 2–3% tinh dầu thơm (ví dụ: oải hương, hoa hồng…).

• Có thể cho thêm phẩm màu hổ phách hoặc màu thực phẩm an toàn.

• Khuấy nhẹ để tinh dầu phân tán đều trong dung dịch.

Bước 8: Ổn định và hoàn thiện sản phẩm

• Để dung dịch nguội tự nhiên, rót vào chai hoặc can chứa.

• Bảo quản nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.

• Sau vài ngày, phần cặn nhỏ sẽ lắng xuống đáy – bạn chỉ cần chắt phần dung dịch trong ra để sử dụng.

Kết quả là xà phòng lỏng trong suốt, mềm mại, có hương thơm tự nhiên và khả năng làm sạch hiệu quả.

4. Một số lưu ý kỹ thuật và an toàn

• Không sử dụng dụng cụ nhôm, vì KOH phản ứng mạnh với nhôm tạo khí hydro dễ cháy.

• Luôn đeo găng tay, kính bảo hộ khi thao tác với kiềm.

• Nếu muốn xà phòng có độ dưỡng cao hơn, có thể thêm glycerin, dầu jojoba hoặc chiết xuất nha đam.

• Kiểm soát pH thành phẩm khoảng 8–9, phù hợp cho da tay và da cơ thể.

5. Ứng dụng của xà phòng dung dịch

Xà phòng lỏng có thể được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực:

• Xà phòng rửa tay – dịu nhẹ, dễ tạo bọt.

• Sữa tắm tự nhiên – có thể bổ sung tinh dầu và dưỡng chất.

• Nước rửa chén sinh học – an toàn, ít gây kích ứng.

• Dung dịch vệ sinh trung tính – dùng trong gia đình hoặc công nghiệp nhẹ.

Với công thức này, người sản xuất có thể tùy chỉnh tỷ lệ dầu, tinh dầu hoặc chất tạo màu để phù hợp với nhu cầu thị trường và người tiêu dùng.

6. Kết luận

Quy trình sản xuất xà phòng dạng dung dịch tuy đòi hỏi thời gian và sự cẩn thận, nhưng hoàn toàn có thể thực hiện với nguyên liệu dễ kiếm và thiết bị cơ bản.
Điểm mấu chốt là kiểm soát tốt phản ứng xà phòng hóa, nấu đủ thời gian và trung hòa đúng liều lượng, từ đó tạo ra sản phẩm trong suốt, an toàn và bền màu.

📍 CÔNG TY TNHH HÓA CHẤT THUẬN NAM

Chúng tôi chuyên cung cấp:

• KOH, NaOH, acid boric, borax, glycerin, dầu dừa, dầu hướng dương, cùng nhiều loại hóa chất tẩy rửa và phụ gia công nghiệp khác.
  Cam kết chất lượng ổn định – giá cạnh tranh – giao hàng toàn quốc.

📞 Hotline/Zalo: 0938 414 118
📧 Email: thunaco@gmail.com
🌐 Website: https://hoachatthuannam.com
🏢 Địa chỉ: 1/11D, Tổ 8B, KP3, Trảng Dài, Biên Hòa, Đồng Nai