Xyanua là gì, tính chất và tác hại của xyanua

Chất Xyanua là gì?

Hóa chất Xyanua là một hợp chất hoá học có chứa nhóm xyano (C≡N), bao gồm một nguyên tử các-bon liên kết ba với một nguyên tử ni-tơ.

Tiếp xúc với một lượng lớn cyanide có thể gây tổn thương cho não và tim mạch, nếu tiếp xúc ở liều lượng thấp có thể gây những hậu quả như khó thở, đau tim, nôn mửa, thay đổi máu, đau đầu, làm rộng tuyến giáp.

Chỉ cần 50mg – 200mg Xyanua hoặc hít phải 0,2% khí Xyanua, có thể giết chết ngay lập tức một người trưởng thành.

Xyanua được dùng làm thuốc độc rất nhiều từ xa xưa, đáng sợ nhất là hyđro xyanua được chế độ Nazi ở Đức sử dụng để xử tử tập thể trong phòng kín trong suốt thời kì Holocaust (thời kì người Đức tàn sát người Do Thái).

Ở Việt Nam, cách đây hơn 10 năm, một người phụ nữ tên là Lê Thanh V. đã từng bị cáo buộc và xét xử vì dùng Xyanua để giết chết 13 người.

Nguồn gốc của Xyanua

Phần lớn lượng cyanide có trong nước và đất xuất phát từ những quá trình công nghiệp. Nguồn thải chính của cyanide vào trong nước là nguồn thải từ quá trình khai thác mỏ, công nghiệp hoá chất hữu cơ, những công việc liên quan đến sắt và thép; đặc biệt trong công nghiệp luyện thép, cyanide là độc chất chính gây ô nhiễm; và những phương pháp xử lý chống lãng phí nước của con người.

Những nguồn cyanide khác từ xuất phát từ xe cộ, từ những ngành công nghiệp hoá học, chất đốt từ những nhà dân trong thành phố và thuốc trừ sâu có chứa cyanide. Cyanide có trong những bãi chôn lấp có thể làm nhiễm bẩn nguồn nước ngầm.

Ngoài ra, Xyanua cũng được tìm thấy trong môi trường tự nhiên.

Tác dụng của Natri Xyanua

Tuy là hóa chất độc hại nhưng natri xyanua có công dụng quan trọng trong ngành xi mạ nên việc bán natri xyanua vẫn được thực hiện trên thị trường. Những cơ sở bán natri xyanua luôn đảm bảo sử dụng găng tay hay một số đồ bảo hộ để tự bảo vệ bản thân khi tiếp xúc với hóa chất này.

Natri xyanua được sử dụng nhiều trong công nghiệp mạ và công nghiệp tuyến quặng. Hóa chất này được dùng để chiết vàng và các kim loại quý khác từ quặng, và các hoạt động khai thác kim loại quý tiêu thụ phần lớn sản lượng xyanua natri được sản xuất ra.

Cơ sở bán natri xyanua cần đảm bảo hóa chất này được đóng trong thùng kim loại chắc chắn và luôn có biển cảnh báo hóa chất gây nguy hiểm.

Khi ngộ độc Xyanua phải làm sao?

Thông thường, khi biết xúc với Natri Xyanua sẽ bị ngộ độc. Thậm chí người bị ngộ độc không hề hay biết mình bị nhiễm Xyanua. Sau đây là các dấu hiệu nhận biết, được chia làm 3 giai đoạn.

Giai đoạn 1: Là giai đoạn kích động, người bị nhiễm độc sẽ có dấu hiệu lo lắng, kích động, thở nhanh và lú lẫn.

Giai đoạn 2: Người bị nhiễm sẽ bắt đầu co giật, khó thở, tụt huyết áp và bị giảm thông khí.

Giai đoạn 3 cũng là giai đoạn cuối: Giảm trương lực cơ và mất phản xạ, bị trụy tim mạch, hạ oxy trong máu và dẫn đến tử vong.

Cần đến cơ sở y tế nhanh nhất nếu nhận thấy dấu hiệu 1 trong 3 giai đoạn trên

Nếu phát hiện những dấu hiệu trên, cần đưa người bị nhiễm độc natri xyanua đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu một cách nhanh nhất. Bởi hóa chất này là loại độc chất có khả năng phản ứng nhanh, trong vòng 2 giờ đồng hồ nếu không được chữa trị kịp thời sẽ gây tử vong.

Vì vậy, những người thường tiếp xúc với loại hóa chất này cần chú ý đến các dấu hiệu ban đầu để sớm phát hiện và chữa trị loại bỏ chất độc.